Als sportpsycholoog ben ik erg geïnteresseerd in hoe onze aandacht werkt en hoe het komt dat we worden afgeleid. Deze interesse werd aangewakkerd toen een cliënt mij vroeg hoe het kon dat wanneer ze zich richtte op haar taak, ze toch continu werd afgeleid. In deze blog vertel ik je hoe aandacht werkt, tips om minder afgeleid te raken en hoe je dit in je sport kunt toepassen.
 
Afgeleid
Je herkent het wel, je zit te werken of huiswerk te maken en iedere keer wanneer jouw smartphone oplicht, trilt of een geluidje maakt gaat jouw aandacht daar naartoe. Klopt he? We worden op een dag wel zo’n 2500x afgeleid, dat is maar liefst 3-5x per minuut! 
 
Waarom ben ik vaak afgeleid tijdens (huis)werk?
Afgeleid raken gebeurt bijna altijd op een moment waarop je met een lastige opdracht bezig bent of even niet uit een som komt. Naarmate de taak waar je mee bezig bent moeilijker wordt, word je meer afgeleid. Je gehele brein wil namelijk continu bezig zijn. Wanneer je dan bijvoorbeeld een moeilijke rekensom doet, dan is er slechts één gedeelte van je hersenen actief en de rest niet. Het gevolg is dat die andere delen ook iets willen doen en daarom zoek je naar prikkels, de afleiding. En ja, dat zijn vaak (helaas) nutteloze afleidingen.
 
Verslaafd aan afleiding?
Even een uitstapje naar je smartphone, want je hoort mensen de laatste tijd vaak zeggen dat men ‘verslaafd is aan de smartphone’. Is deze uitspraak zo gek nog niet of is onze smartphone een onmisbaar object geworden in ons leven? We dénken dat onze smartphone onmisbaar is, omdat onze hersenen ons voor de gek houden. We gebruiken dit excuus omdát we steeds afgeleid raken, maar in werkelijkheid zijn we verslaafd aan deze afleiding. Iedere keer wanneer de telefoon oplicht, trilt of een geluidje maakt, maakt ons brein de stof dopamine aan. Deze stof hoort bij het beloningssysteem van je lichaam en zorgt ervoor dat je je tevreden en dus beloond voelt. Niet iedere afleiding is een verslavend middel, maar je smartphone dus wel.
 
Eén taak tegelijk
Het lijkt een beetje alsof wij alleen maar afgeleid zijn in ons leven, maar het omgekeerde is waar. Wij, mensen, zijn juist enorm goed in het vasthouden van onze aandacht. We kunnen onze aandacht echter maar op één taak tegelijk richten. We kunnen wel switchen tussen taken, maar hoe vaker we dit achter elkaar doen, hoe langzamer de wissel tussen de taken gaat en hoe minder goed je beide taken zult uitvoeren. Denk maar eens aan de keer dat je aan het whatsappen was in de auto of op de fiets. Waarschijnlijk gingen ze beiden niet vlekkeloos. Je aandacht richten naar één taak zorgt er dus voor dat je je taak goed zult uitvoeren. 
 
Gevaar van afleiding
Soms is het erg fijn om geen afleidingen te hebben en je volledig te kunnen focussen op één taak, denk maar aan die keer dat je een deadline had en je het gevoel had dat je steeds werd afgeleid. Tóch is het nuttig dat we worden afgeleid. Stel je zit te werken en je hoort een knal op zolder die je nog nooit eerder hebt gehoord, dan is het maar goed dat we onze aandacht daar naartoe kunnen richten. Helemaal als de knal een boom blijkt te zijn die is op je huis is gevallen. De knal had natuurlijk ook een raam kunnen zijn die dichtwaaide, maar dat weet je natuurlijk niet van tevoren. Als er gevaar dreigt is het noodzakelijk dat we in actie komen. We staan dus continu open voor afleidingen (gevaren) en daarom dus ook voor de trillingen van je smartphone. Ons brein is dus flexibel en dat is maar goed ook.
 
Was vroeger alles beter?
Vroeger hadden we geen smartphone en dus minder afleiding hiervan. Al deze prikkels zorgen ervoor dat we worden afgeleid en dat we dus minder goed zijn in het richten van onze aandacht. Dat is echter incorrect, het omgekeerde blijkt namelijk waar. Onze hersenen passen zich aan aan de omgeving. Hoe meer we worden blootgesteld aan onbelangrijke prikkels, hoe minder het brein zal reageren en hoe beter het brein zal focussen. Natuurlijk zit hier weer een andere kant aan, want tè gefocust zijn zorgt ervoor dat je brein weer minder flexibel wordt. Het is dus belangrijk om een juiste balans tussen focus en flexibiliteit te creëren.
 
De balans tussen aandacht en afleiding
Er moet dus een soort balans ontstaan tussen je focus (aandacht) en je flexibiliteit (afleidingen). We kunnen ons brein ten eerste trainen om je aandacht te kunnen vasthouden. Daarnaast kunnen we ook alle afleidingen wegstoppen.
 
Aandacht in (top)sport
Een betere aandacht en concentratie zorgen voor betere (sport)prestaties. Het is belangrijk om te weten wat nodig is om je aandacht te richten. De eerste stap is het richten van je aandacht op een taak. Richt het dus op iets dat je wilt en niet op iets dat je niet wilt. Zie mijn blog over doelen stellen om hier meer over te leren. 
 
Zoals ik al eerder in deze blog aangaf, worden we meerdere malen per minuut afgeleid. We worden zelfs afgeleid wanneer we dit helemaal niet willen en ons erg goed proberen te focussen! Als sporter is het daarom belangrijk om te weten welke soorten afleidingen er zijn zodat de sporter hierop kan anticiperen. Dit leg ik uit met behulp van de cirkel van Eberspächer (ofwel de aandachtcirkel) die hieronder te zien is.












Taak en soorten afleidingen in de sport
Richt je aandacht dus op een taak. Kies hierin maximaal één taak per moment, want meerdere taken tegelijk is fysiologisch onmogelijk. De eerste afleiding is cirkel 2. Dit zijn directe afleidingen, zoals je tegenstander, het weer, materiaal, etc. De tweede soort afleiding die wat verder af staat van je taak is de is-behoort te zijn afleiding uit cirkel 3. De afleiding houdt in dat je bezig bent met wat je (graag) anders had willen zien. Je verwacht/hoopt op bijvoorbeeld het juist uitvoeren van je taak, je maakt een misser en daardoor wordt je afgeleid. De 4e cirkel zijn gedachten die te maken hebben met winnen en verliezen. Een voorbeeld hiervan is de gedachte "als ik maar wel win van deze tegenstander". Je bent ook hierdoor afgeleid van je taak. De 5e cirkel sluit hierop aan, namelijk het gevolg van winnen of verliezen. Ten slotte is er een 6e cirkel. Deze staat het verst af van het uitvoeren van je taak, namelijk de zins-vraag. Soms kan de spanning zo hoog oplopen dat je geen zin meer hebt in je wedstrijd en krijg je gedachten zoals: "Wat doe ik hier eigenlijk?".

Herken jij één of meerdere soorten afleidingen?

Vervolg
Het herkennen van afleidingen kan al een enorme stap in de richting van een betere aandacht en concentratie zijn. Soms kan het echter zijn dat het je niet lukt om terug te keren naar je taak. Hier zijn verschillende opties/mentale tools voor die jou kunnen helpen terug te gaan naar je taak. Daar zou ik wel een boek over kunnen schrijven en is zeer persoonlijk! Ben jij daarom benieuwd hoe jij jouw aandacht het beste kunt terugpakken? Neem dan contact met mij op voor persoonlijk advies!

Huiswerkopdracht
Voor nu is mijn opdracht aan jou om in je sport, maar ook in je dagelijks leven, te herkennen dát je bent afgeleid en in welke cirkel je zit.

Kom je er niet uit? Neem dan contact met mij op door te mailen naar renate@improveyourmind.nl of te bellen naar 0652628372.

Aandacht graag!